Ik ben wat vergeten, we moeten even terug. Met deze woorden ontvangt Dap me op het station. Dan zijn we maar wat later. En we moeten nog tanken. Ik ga naar het toilet bij de pomp en neem plaats achter het stuur van het Aquarium. Dan haal ik Maastricht tenminste, zeg ik als we goed en wel op weg zijn. Maar ík moet zo naar de WC! zegt Dap 🙃.
Zo zakken we in rustig tempo naar het zuiden af. In Limburg zien we de eerste auto met een L. Het is een klein vrachtwagentje. Op naar het kleine kabouterland. We rijden achter de TomTom aan. België, dan een Ausfahrt. Duitsland dus. Een uur lang volgen we plattelandsweggetjes door de Eifel. Een kabouterbrug over de Sûre, nauwelijks breder dan een auto: Luxemburg. We parkeren het Aquarium in Beaufort, tussen een kasteelruïne, een knus dorpje en de bossen. Heerlijk! Een paar meter verderop zet een kerel zijn bladblazer aan. Een ander komt aangereden op een maaimachine en zet de messen in de berm vlak onder ons. In de kakofonie maken we ons klaar voor vertrek. Dap staat voor me in compleet nieuwe wandeloutfit. Hanwag onder de voeten, Lundhags aan de billen, Icepeak om het lijf en Gregory op de rug. Alleen de vrouw is tweedehands! zegt ze.
Het is inmiddels al half drie en we vertrekken voor een inlooptocht over een van de Extratouren van de Mullerthal Trail. Het is ongeveer tien kilometer, schat ik in. Op de borden staat veertien, merkt Dap op 😬. We dalen vanaf het dorp gelijk leuk af door een bos en pakken de route op bij een beekje. Organisch aangelegde vlondertjes brengen ons over een moerasje. We lopen door een mix van productiebos — fijnsparren — en gemengd loofbos met herfstige tinten. De funderingen van een oud gebouw zijn zichtbaar, er staat een bordje bij. Hier is iets geweest, vat Dap het samen voor me. We moeten ook een beetje doorstappen. Dat lukt best. Ik ben blij dat ik mijn wandelstokken heb meegenomen, zodat ik Dap een beetje kan bijhouden. Links en rechts boven ons zien we tussen de bomen de rotsformaties opduiken waar deze streek beroemd om is.
We gaan het bos uit, door akkerland. Eind oktober is dat dor en kaal, maar er zijn uitzichten. Over het diepe dal van de Sûre kijk je zo het land uit.

Een afdaling door het bos richting Bigelbach, een mooi, klein dorpje. Fruitbomen, weilanden, hellingen, een dorpskerk. Het lijkt hier op Limburg, met grotere hoogteverschillen. De zon piept voorzichtig tevoorschijn en gloeit op het gele bladerdek. De paden zijn onverhard en eenvoudig te belopen. We stampen lekker door. We houden een korte, staande pauze. Het waait wat en Dap koelt snel af 🥶. Ik zie het gebeuren en begin in mijn hoofd met de extra kleding te puzzelen die nog in de auto ligt. Daar moet wat warms van te maken zijn.

Het pad wordt smaller en we gaan een steil klimmetje in. Rotsformaties duiken op. We lopen door een kloof, het is mooi! Een deel van de rotswand is nog slechts een façade. Daarachter is alles weggehakt: een mergelgroeve. Bijzondere plek.
Een lang stuk met zandsteenformaties volgt. Het is prachtig, maar we kunnen niet gaan treuzelen. Het begint wat te schemeren. Wat fijn dat hier nergens afval is achtergelaten. Geen blikjes die in de spleten tussen de rotsen zijn gepropt. En nergens WC-papier! zegt Dap. Prompt stuiten we op een witte prop met een grote 💩 eronder. Snel door.
We volgen een bospad bovenlangs een zandsteenkloofje en kijken her en der via couloirtjes de diepte in. Dan bereiken we het Aquarium.
In Echternach vinden we de laatste lege parkeerplaats, ons hotel Pavillon (kamer 1) en Aal, een alternatief restaurantje met veganistische gerechten op de kaart en LHBTI-types aan de andere tafels. We gaan vroeg slapen na deze lange dag.

ABCES MET WRATTEN

Waar is mijn buff? Waar is mijn buff? Dap praat in zichzelf bij het spullen pakken. We rijden het Aquarium naar een parkeerplaats waar hij een week kan staan en wandelen terug naar Echternach over de Mullerthal Trail. We komen langs Aal en Dap pikt daar haar buff op bij de afdeling gevonden voorwerpen. Gelukkig 😃.

Een stevige klim het plaatsje uit volgt, en uitzichten volgen al snel. Het herfstbos is mooi, met voornamelijk beuk, en daarnaast esdoorn, eik, haagbeuk en wat naaldbomen. Het staat vol met paddestoelen. Ik loop achter Dap en zie haar polswarmers op het zand ploffen. Ik neem de honneurs van de afdeling gevonden voorwerpen waar.
Heb je die haai gezien? vraagt Dap. Eh, nee? We staan bij de eerste kliffen. Het is de vorm van de overhangende rotsformatie, meters boven onze hoofden, die ze bedoelt. Nu zie ik het. Gebit, becommentarieert ze de volgende rotspartij. Skeksis. Wat? Skeksis. Bij de volgende rotswand blijft het even stil. Een abces. Met wratten erop.
We lunchen onder overhangende rotsen. Ik zet koffie met de jetboil. Vandaag is er geen wind en zit er dons om Dap. Het werkt, ze blijft warm.

Af en toe zijn er tegenliggers op dit toch best spectaculaire traject, maar niet veel, al is het zaterdag. Hoe moet ik iemand groeten in Kaboutertaal, had ik me afgevraagd. Maar het is zinloos. De meeste mensen die we tegenkomen, zijn Nederlanders. Verder horen we Frans, Vlaams en ook wel Kabouters: moien! Dat betekent goedemorgen, goedemiddag, en goedenavond. Makkelijk.
We lopen op en neer door een prachtige zijkloof, aan beide zijden van het stroompje dat erdoorheen loopt.

We gaan even het bos uit bij het dorpje Scheidgen en zoeken daarna een pauzeplek in een smal, steil dalletje. Het is kil hier, maar we vinden een plekje onderaan een rotspartij. Aan de overkant van het beekje komen twee wandelaars voorbij, Frans kletsend. Héhéhé roepen ze, als ze ons op een zoen betrappen.
De dag vordert sneller dan de kilometers en we overleggen. We besluiten de wandeling af te breken op een plek waar we de bus kunnen pakken. We lopen nog een mooi stuk door de kloof en een bos vol paddestoelen, allerlei soorten, grote en kleine. De zon schijnt als we het dalletje uitkomen, heerlijk. In Consdorf stappen we op de bus naar Echternach en we lopen naar de jeugdherberg.

IVV

Automatenkoffie van de ergste soort, een naar begin van de dag. Slootwater. Plonskoffie, volgens Dap. Tijdens het ontbijt begint het licht te worden. Het blijkt erg mistig. De bus rijdt ons door de nevel bergop. Dan komen we boven de wolken. Fel licht, een strakblauwe lucht, een laagstaande zon, rijp op de weilanden, de esdoorns staan in brand. Wow!
We stappen uit en een man komt aangereden. Wat is het beginpunt? vraagt hij in het Frans. Huh? Van de IVV? Geen idee.
We vertrekken vanuit Consdorf. De winterstemming is hier prachtig — we dalen via witberijpt boerenland af naar de bodem van een kloof.

Grillige, hoge zandsteenwanden om ons heen. En ook auto's. Bij een asfaltweg staat een parkeerplaats vol. En ook wandelaars. Ze komen ons tegemoet. Meer wandelaars. Nog meer wandelaars. Wat is dit?
De rotsen om ons heen zijn werkelijk spectaculair. Het paadje is vaak smal en wat technisch, rotsig of voorzien van traptreden. Kruip-door-sluip-door. Regelmatig doen we een stapje opzij om tegenliggers langs te laten, of zij doen het voor ons. Iedereen loopt in dezelfde richting, niet de onze.
Sommige rotspartijen hebben namen die op de wanden zijn geschilderd. Goldkaul. Goldfralay. De Eulenburg is geweldig. Een massief blok, huizenhoog, doorkliefd. Een paar traptreden geven toegang tot een smalle, duistere spleet waar je doorheen kunt wandelen. Niet voor dikke mensen.
Kijk, hier staat IVV. Dap wijst op een losstaand bordje. De naam van de wandeling waar de Fransman het die ochtend over had. Er wordt vandaag een wandeltocht georganiseerd door het internationale volkssportverband legt een tegenligger in het Duits uit. Aha. Gezellig.
Bij de beroemde Schiessentümpel is het te druk om lang stil te blijven staan. Het is wel bijna pauzetijd, maakt Dap duidelijk. We lopen al een paar uur door koele kloven. De zonnestralen strijken alleen door de boomtoppen. Dan ziet ze een postzegeltje zonlicht op een helling. Daar gaan we pauzeren! Ze sprint steil omhoog, tussen de bomen door.
De IVV heeft behoorlijk bezit genomen van het bospad dat volgt. We passeren wat clubjes wandelaars en waar de massa afbuigt, gaan wij rechtdoor. Rust! Maar niet voordat iemand ons in het Frans probeert terug te fluiten. Hé, de route gaat hier naar rechts!
Om een lus van paar km af te snijden, pakken we een ruw bospad rechtdoor. Bij het dorp Blumenthal nemen we een lange lunchpauze in een zonbeschenen weiland langs de Schwarze Ernz. Het is heerlijk hier 😎.

De Trail verandert van karakter. Hij voert ons door een beekdalletje waar koeien grazen en over een wat saai maar zonnig plateau, met lineaalrechte paden tussen glooiende akkers. We dalen af richting een rivierdal door bossig gebied, maar de zon blijft de rest van de dag bij ons.

Larochette is gelegen in een kloofje met loodrechte kalkkliffen. De burcht, badend in de namiddagzon, steekt overal bovenuit. De jeugdherberg is versierd in Halloween-stijl. Er hangen meer spinnen dan dat er gasten zijn. We zien één Frans stel in de eetzaal. Als diner krijgen we deegballen in currysaus. Luxemburgische Knödel, zegt het enige personeelslid dat aanwezig is. Best lekker.

VARENS ALS KAPSEL

This is for you, zegt de jeugdherbergmedewerker als hij het dienblad op tafel zet. Duh. We zijn de enigen in de ontbijtzaal. Dap en ik doen snel samen boodschappen in de Delhaize. Dat ging heel goed, evalueren we even later als we weer aan de wandel zijn. We praten over hoe we deze eerste dagen hebben ervaren. Voor mij een mix van nieuw en vertrouwd. Het is mooi om te zien hoe goed ze loopt na tien jaar niet op wandelreis te zijn geweest. Ook met de technische stukjes heeft ze geen enkele moeite.
Het is een paar graden boven nul en windstil als we het bos uitlopen, het boerenland in. De zon warmt ons op. Rijp op het gras. Zwermen vogels vliegen over, de fladderende beestjes flikkeren in het zonlicht. Paarden en koeien in de weilanden. Een dikke wolkenlaag in het dal van Larochette. Een vredige herfststemming.

Na een uur nemen we een korte rek-, strek- en snackpauze. Een koe komt nieuwsgierig aangelopen. We dalen weer af naar het bos als we een afkorting van de Trail nemen om een (te) lange dag te voorkomen. We belanden in een schaduwrijk dalletje. Er stroomt een piepklein stroompje, de baby-Hallerbaach. Het is een tikkie nevelig. Waterkoud. Kleine zandsteenklompen duiken op tussen de fijnsparren. Zo dalen we heel geleidelijk af. Zijbeekjes voegen zich bij de kabbelende waterstroom die ons begeleidt. De zon schijnt in de kruinen, tussen lange, rechte stammen, op de rotsbrokken.

Bij een asfaltweg vieren we een uitgebreide, comfortabele pauze in de stralende zon. Het voelt als voorjaar. Ik leun tegen een rotswandje en zet koffie. Daarna duiken we weer de schaduw in, maar het lijkt wat opgewarmd. We vinden de Mullerthal Trail weer waar de Haupeschbaach in de Hallerbaach stroomt. Prompt duiken wat groepjes wandelaars op, maar het blijft tamelijk rustig op deze prachtige dag. De meanderende beek is krachtiger geworden en stroomt en klotst een steiler wordend, herfstig dal in. Flinke rotsmassa's duiken op boven onze hoofden. We steken de beek over via wat stenen en boomstammen. Het is glibberig, groen en wiebelig. Avontuur! Kabouterbeek, zegt Dap. Verderop mogen we terug over de stroom via stapstenen.

Het water worstelt zich om metershoge rotsblokken met groene mosvacht en varens als kapsel. Boomstammen liggen gestrekt over de beek en over het pad. Wat een mooie route! We lopen het bos uit, het zonbeschenen dal van de Schwarze Ernz in, met weilanden met koeien en zicht op de herfstvacht van de beboste heuvels rondom. Het betrekt wat als we het gehucht Müllerthal bereiken. Nog een laatste pauze, maar niet te lang. Om half zes gaat het regenen, zegt Dap, kijkend op Yr. We bereiken wederom de Schiessentümpel. Vandaag is het minder druk dan gisteren, maar weer zijn hier toeristen met camera's. Het pad gaat pal onderlangs rotswanden en door een smal kloofje van maar een paar meter lang. In een klim krijgen we het zowaar nog warm, er gaat wat kleding uit. Donkere wolken pakken zich samen. Langs een verkeersweg bereiken we onze sjieke B&B. Na een vriendelijke ontvangst door onze gastheer Franklin — in het Nederlands — gaan we chillen in onze kamer. Buiten is de regen begonnen.

ECH HUNN DECH GÄR

We eten een luxe ontbijt. Franklin spreekt vloeiend Nederlands met een Limburgs accent. Maar hij blijkt Luxemburger. Nederland is voor mij de taal van de liefde, verklaart hij. Hij is getrouwd met een Brabantse. Die spreekt geen woord Luxemburgs. Behalve: ech hunn dech gär. Ik hou van jou, dus.
Onder een loodgrijze lucht vertrekken we uit Christnach. Het belooft een korte wandeldag te worden. Via een alternatieve route bereiken we Müllerthal weer en steken de Schwarze Ernz over. We traverseren langs een helling door een herfstig beukenbos. De vertrouwde zandsteenformaties duiken op aan onze rechterhand. Links in de diepte horen we van tijd tot tijd een auto langsrijden. Verder is het stil.

De rotswanden lijken hier nog hoger en spectaculairder dan wat we tot nog toe gezien hebben. Twee tegenliggers staan bij te komen. Waarvan? Verderop zien we het: alle bomen liggen om. Wat is hier gebeurd, een valwind? Enige acrobatische toeren volgen over de stammen van volwassen beuken en tussen takken door, steil omhoog en glibberig omlaag.

Het is een dag met veel traptreedjes. Regelmatig lopen we door duistere kloven tussen hoge hompen rots door. Het went, maar een nieuw level bereiken we bij de Priedegtstull. Een trapje leidt omhoog, maar waarheen? Zullen we even kijken? Er staat een bordje: 30 cm. Dap kijkt om het hoekje van de rots. Het is smal. Past dat? We hebben stevig ontbeten. We laten onze rugzakken staan en gaan op avontuur. Tjonge, dit is serieus niet voor dikke mensen. We wurmen ons zijwaarts door een nauwe spleet en gaan het hoekje om. Hoog boven ons is een smalle streep lucht. Tralala. De rots is vochtig en het wordt nog smaller. Ik kan mijn schoenen niet eens meer normaal neerzetten. Weer een bocht en we staan tussen de rotsmassa's op een soort binnenplaats. Een paadje leidt langs een beuk, wordt steil en glibberig. Ik klauter omhoog en sta ineens... middenin het bos. Anticlimax. Onder me wat kloofjes. Dap en ik dalen weer af en kruipen weer de spleet in. Is het hier rechts, of rechtdoor? Geen idee. Een hele nauwe spleet leidt ons naar een plek waar het nóg smaller wordt. Daar komen we niet uit. Terug dan maar. Dap twijfelt over de richting. Ik ook. Ik ga hierin, daaag! en ik wurm me door de spelonk. Dan zie ik de rugzakken. Dap, hier!, roep ik behulpzaam het kloofje in. Joehoe! Achter me verschijnt Dap, via een andere route. Hilarisch avontuur.

We steken de asfaltweg over. Ook hier betekent dat: meer volk. Met uitzicht op veel mooie rotsjes en via een hangbrug door een kloofje bereiken we Berdorf. Het dorpje is tamelijk uitgestorven. Net als we het bijna opgegeven hebben een geschikt eettentje te vinden voor lunch, lopen we tegen een keet aan: Snack Sarah. Het hoogtepunt van Berdorf. Een falafelmenu en cola is snel besteld.
Met volle maag dalen we weer af, het bos in, een kloofje in. We lopen door een oude mergelmijn, die grote gewelven in de rotsmassa heeft achtergelaten. Dan een plekje waar honderden steenmannetjes in de kloofwand zijn gebouwd. We bereiken de Perecop. Een lange, steile trap leidt ons door een spelonk in dit enorme rotsblok. Boven is een uitzichtpunt. We staan er in de zon.

Het laatste hoogtepunt van de dag is de Wollefsschlucht. Deze kondigt zich aan met een hoge, loodrechte rotswand. We dalen af in een grot, een koele, duistere spelonk tot we niet verder kunnen. Een hoge trap lonkt even verderop. Zullen we? We doen het! Steil omhoog gaat het, langs de rotswand. Dan staan we ineens... middenin het bos. Met mooi uitzicht op het dal van de Sûre, dat wel. Verder gaat het, via trappen door de indrukwekkende kloof en omlaag naar Echternach. Door al onze uitstapjes tussen de rotsjes is het toch nog een lange dag geworden. Maar een mooie!
We slapen vandaag in kamer 2. Dap regelt nog een tafeltje bij de Philosoff, een alternatief tentje met rockmuziek en vegetarische hamburger, tevens één van de zeer weinige plekken waar in de winkelstraat van Echternach op deze dinsdagavond in oktober wat vertier is.

PRUT

We zitten aan hetzelfde tafeltje in de ontbijtzaal van hetzelfde hotel als een paar dagen eerder. Toen waren de straten uitgestorven om acht uur 's ochtends. Ook nu is er weinig leven. Waar verstoppen die Echternachernaren zich?
Langs de basiliek lopen we naar de oever van de Sûre, die we de stad uit volgen. Het is een grijze dag. Een klim volgt, het bos in. Het is een smal pad met veel herfstblad erop. De bladeren van linde, esdoorn en Spaanse aak zijn prachtig geel. De stenen zijn spekglad en daartussen ligt veel prut die aan je schoenzolen blijft plakken. Steenblokken en rotswandjes duiken op. Hier en daar liggen omgevallen beuken over het pad.

We lopen door bos tot de weilanden rond Rosport opduiken. In dit keurig aangeharkte dorpje ligt geen blaadje op de stoep. Aan de oever van de Sûre lunchen we in een fonkelnieuw restaurant, ingericht als luxe strandtent.

We hobbelen verder door bos, langs weiland, door piepkleine dorpjes. We lopen een mooi, bebost dalletje in. Over het houten bruggetje over de kleine Girsterbaach ligt een enorme bende van omgetuimelde stammen en takken. De dorpjes zijn hier keurig, maar in het bos is het een puinhoop, merkt Dap op. Ze heeft zin om de wirwar van stukken hout te bestormen, maar ik vind op Locus een alternatief paadje naar onze accomodatie voor deze avond.

KAMER 3

Vanuit het keukenraam zien we het licht worden tijdens het ontbijt. Er is een schitterende, zonnige dag voorspeld. Dikke mist hangt om de boomtoppen. Ach, dat trekt wel op. In het dorpje Girst becommentarieert Dap de huizen op basis van de stijl. Huisartsenpraktijk. Advocatenkantoor. Begrafenisondernemer. We wandelen door het bos en de nevel maakt het sfeervol, extra herfstig. En hij zal zo wel worden weggebrand door de zon, toch? In een steil dalletje steken we twee keer door een beekje. De stenen zijn glibberig.
We snijden een paar km van de route af en belanden op het plateau. Boven de mist? Nee dus. Het zit potdicht. Fruitbomen in de mist, koeien in de mist, twee wandelaars in de mist.

In het kleine Mompach is een Duerffstrooss, zoals in elk dorp. Meer bos, weer een dorpje. Het zijn prima doorstamppaden vandaag. Het bos is mooi, maar niet spannend. Een veldje bloeiend mosterdzaad maakt het vrolijker, daarnaast een productieperceel fijnsparren ter compensatie.
Een klein stukje blauwe lucht wordt zichtbaar, maar waait weer over. We beseffen dat we niet op de zon moeten wachten en nemen een lunchpauze met al onze kleding aan. De jetboil produceert warme koffie.
Het is nog een stukje naar Echternach. Dap heeft last van haar rug. We bekijken de kaart en Locus en maken snel een plan. Een kwartier later staan we bij een bushalte. Twee minuten later zitten we in de bus. Drie minuten later stappen we uit in Echternach. Leve het (gratis!) OV in Luxemburg. We slapen vandaag in kamer 3.

KRUIP DOOR, DRUIP DOOR

Dikke mist hangt in de straten van Echternach op onze laatste wandeldag. Is het weer zover? We komen langzaam op gang en kopen eerst nog wat lekkernijen uit de streek. We nemen het Aquarium naar Consdorf. Daar straalt de zon. Maar we dalen gelijk af in de kloof. De koelcel staat weer aan, zegt Dap, als we de kilte inlopen.
Het is best druk in de koelcel. Dat is ook niet verwonderlijk, want we lopen langs een van de bekendste rotsformaties van het Müllerthal, Kuelscheier — de Kolenschuur. Maar eerst gaat de rugzak af voor de smalle doortocht van de Rittergang. Een bejaard Vlaams stel zit ons op de hielen in de donkere spleet. Ze hadden ons net laten passeren. We laten de jeugd maar voorgaan, zeiden ze. Ze bedoelen mij, verduidelijkt Dap behulpzaam. In de spelonk moet ik bukken bij een uitstekend stuk rots dat vochtig is. Kruip door, druip door, duidt Dap.
Bij de Kolenschuur vinden we een verwarrende wirwar van paadjes, trappetjes en spelonken. We leggen de rugzakken langs het pad en gaan ronddwalen. We kunnen net rechtop onder een groot rotsblok door, dat klem hangt (hopen we) in de nauwe doorgang waardoor we lopen. We dwalen een tijdje door de kloofjes. Dan vinden we de ingang van de tunnel. Met de hoofdlamp aan dalen we af, een donker gat in. Het plafond is hier en daar met gemetselde stenen en houtwerk verstevigd. We doen de hoofdlampen uit na een bocht. Het is aardedonker, stil en koel. De lampjes gaan weer aan. In kleine spelonken links en rechts hangen spinnen vlakbij in hun web. Onze lichtbundels maken grote spinnenschaduwen op de wanden. Halloween in het echt.
Over ruwe traptreedjes gaat het omhoog en omlaag, de hoek om, naar de uitgang. Speleologie voor beginners. Na dit duistere avontuur in de Kolenschuur pakken we de rugzakken weer op en pakken we de traptreedjes omhoog naar een plekje in de zon. Het is heerlijk warm op het dak van de Kolenschuur en we maken er een laatste lekkere lunchpauze van 😎. Het was een mooie wandelweek. Lëtzebuerg, villmools merci.